Author :
Abstract
Türk milletinin yetiştirmiş olduğu önemli şahsiyetlerden biri olan Kaşgarlı Mahmut’un Türk kültür tarihinde apayrı bir yeri bulunmaktadır. Onu farklı kılan özelliği ise, Türklük biliminin (Türkoloji) kurucusu olarak görülmesi, Türk sözlükçülüğünün atası olması ve ömrünü bu uğurda harcamasıdır. Kaşgarlı Mahmut aynı zamanda Türk boylarını kültür, lehçe ve ağızlarıyla birlikte inceleyen ilk ilim insanıdır. Tüm bunların yanında kendisi yaşadığı asır ve sonrasında Türklük bilincinin oluşmasına büyük katkı sunmuş bir Türk milliyetçisidir. Türk ve İslam kültürünü en güzel şekilde harmanlamayı başaran Kaşgarlı, ardında sonsuza kadar yaşayacak olan Dîvânu Lugâti’t-Türk adlı bir eser bırakarak Türk dünyasının unutulmazları arasına girmiştir. Bu eser, sadece bir sözlük değil aynı zamanda Türk tarihi, Türk inançları, Türk kültürü ve özellikle Türklük bilinci açısından eşine az rastlanır bir eserdir. Bundan dolayıdır ki Ali Emiri Efendi Dîvânu Lugâti’t-Türk’ü Türklük açısından “cihana değer” bir eser olarak nitelemiştir.
Keywords
Abstract
Mahmud al-Kashgari, one of the prominent figures of the Turkish nation, holds a distinguished place in the history of Turkish culture. What distinguishes him from the others is that he is known as the founder of the science of Turcology, as well as being the progenitor of Turkish lexicography and spending his lifetime for this purpose. Mahmud al-Kashgari is also the first man of science to study the Turkic tribes in terms of culture and dialects. In addition to all these, he is a Turkish nationalist who contributed greatly to the formation of the notion of Turkish consciousness in his century and thereafter. Al-Kashgari, who managed to blend Turkish and Islamic cultures in the best way, left behind a work titled Dīwān Lughāt al-Turk that will live forever and became one of the memorable works of the Turkish world. This work is not only a dictionary, but also a rare work in terms of Turkish history, Turkish beliefs, Turkish culture and especially Turkish consciousness. For this reason, Ali Amiri described Dīwān Lughāt al-Turk as a work that means all the worlds in terms of Turkishness.
Keywords
- 31 Akalın, s. 89-90. Ayrıca bkz., Yunus Emre Tansü, Semra Çerkezoğlu, Kâşgarlı Mahmut ve Çağ Ötesi Bir Eser, İksad Yayınevi, Ankara, 2021, s. 49-50.
- 32 İsmail Erdoğan, “Divânû Lugâti’t-Türk’te Yer Alan Bazı Askeri Kavramlar”, a.mlf., “Divânû Lugâti’t-Türk’te Yer Alan Bazı Dini Kavramlar”, a.mlf., “Bazı Felsefî Kavramlara Divânû Lugâti’t-Türk’ten Karşılık Olabilecek Terim Örnekleri”; Ayrıca bkz., A. Mevhibe Coşar-Bahadır Güneş, Açıklamalı Bir Kaynakça Denemesi-I: Divânü Lugâti’t-Türk ve Kâşgarlı Mahmut Üzerine Yazılan Makaleler, Türkiyat Mecmuası, C. 21, S. 1, 2011, s. 167-231.
- Akalın, Şükrü Haluk, Bin Yıl Önce Bin Yıl Sonra Kaşgarlı Mahmut ve Divanü Lugât’t- Türk, TDK Yayınları, Ankara, 2008.
- Bacaklı, Yılmaz, Enver Kapağan, Mustafa Kundakcı, “Divanü Lugât’it-Türk’ün Yazılma Amacı Üzerine Bir Değerlendirme”, İnsan ve Toplum Bilimleri Araştırmaları Dergisi, C. 5, S. 8, 2016.
- Bayat, Fuzuli, Büyük Türk Bilgini ve Ansiklopedisti Kaşgarlı Mahmut, Ötüken Neşriyat, İstanbul, 2020.
- Caferoğlu, Ahmet, Kaşgarlı Mahmut, Altınordu Yayınları, Ankara, 2015.
- Coşar, A. Mevhibe-Bahadır Güneş, Açıklamalı Bir Kaynakça Denemesi-I: Divânü Lugâti’t-Türk ve Kaşgarlı Mahmut Üzerine Yazılan Makaleler, Türkiyat Mecmuası, C. 21, S. 1, 2011.
- Ercilasun, Ahmet Bican, Z. Akkoyunlu, Kaşgarlı Mahmut, Dîvânu Lugâti’t-Türk (Giriş-Metin-Çeviri-Notlar-Dizin), TDK Yayınları, Ankara, 2014.
- Erdoğan, İsmail, “Dîvânu Lugâti’t-Türk’te Yer Alan Bazı Askeri Kavramlar”, İslami Araştırmalar Dergisi, 2017; 28(1).
- Erdoğan, İsmail, “Dîvânu Lugâti’t-Türk’te Yer Alan Bazı Dini Kavramlar”, İslami Araştırmalar Dergisi, 2016; 27(2).
- Erdoğan, İsmail, “Bazı Felsefî Kavramlara Dîvânu Lugâti’t-Türk’ten Karşılık Olabilecek Terim Örnekleri”, F.Ü. İlahiyat Fakültesi Dergisi, 17:1, 2012.
- Kaşgarlı Mahmud, Dîvânu Lugâti’t-Türk (Haz. Ahmet B. Ercilasun- Ziyat Akkoyunlu), Türk Dil Kurumu Yayınları, Ankara, 2014.
- Pritsak, Omeljan, Mahmut Kaşgarî Kimdir?, Türkiyat Mecmuası, C. 10, 1953.
- Sertkaya, Osman Fikri, “Son Bulunan Belgeler Işığında Kaşgarlı Mahmûd Hakkında Yeni Bilgiler”, Divânû Lûgati’t-Türk Bilgi Şöleni Bildirileri, Ankara, 2000.
- Ülkütaşır, M. Şakir, Büyük Türk Dilcisi Kaşgarlı Mahmut, Ankara Üniversitesi Basımevi, Ankara, 1972.
- Tansü, Yunus Emre, Semra Çerkezoğlu, Kaşgarlı Mahmut ve Çağ Ötesi Bir Eser, İksad Yayınevi, Ankara, 2021.
- Korkmaz, Zeynep, Türk Dili Üzerine Araştırmalar, C. 1, TDK Yayınları, Ankara, 1995.
